Λόγος εις τα Άγια Θεοφάνεια ~ Αγίου Πρόκλου

Λόγος εις τα Άγια Θεοφάνεια

του Αγίου Πρόκλου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

Φάνηκε ο Χριστός στον κόσμο και τον άχαρο κόσμο στόλισε μ᾿ απέραντη ευφροσύνη. Σήκωσε πάνω Του την αμαρτία του κόσμου, και καταπάτησε για πάντα τον εχθρό του κόσμου. Αγίασε τις πηγές των υδάτων και φώτισε τις ψυχές των ανθρώπων. Θαύματα αναμείχθηκαν με μεγαλύτερα θαύματα.

Σήμερα, από τη χαρά που έφερε ο Σωτήρας μας Χριστός, χωρίστηκαν η γη και η θάλασσα και απ᾿ άκρη ως άκρη γέμισε ο κόσμος ευφροσύνη. Η σημερινή γιορτή αποκαλύπτει μεγαλύτερα θαύματα από εκείνη της Χριστουγεννιάτικης νυχτιάς. Γιατί εκείνη την νύχτα που μας πέρασε, χαιρότανε μονάχα η γη, καθώς βάσταζε πάνω της στην αγκαλιά της φάτνης τον Παντοκράτορα Θεό. Τη μέρα όμως, που γιορτάζουμε τα Θεοφάνεια, ευφραίνεται μαζί της και η θάλασσα. Και ευφραίνεται, γιατί δια μέσου του Ιορδάνη λαμβάνει μέρος και αυτή στην ευλογία του αγιασμού.

Στη γιορτή της θείας Γέννησης ο Θεός φάνηκε βρέφος μικρό, νεογέννητο, δείχνοντας έτσι τη δική μας νηπιότητα. Σήμερα όμως Τον βλέπουμε τέλειο άνθρωπο, τέλειο Υιό, από τέλειο Πατέρα γεννημένον. Εκεί φανέρωσε το θείο βρέφος το αστέρι που ανέτειλε από την ανατολή, και εδώ ομολογεί γι᾿ Αυτόν από τον ουρανό ο Θεός Πατέρας, από Τον οποίον γεννήθηκε προ των αιώνων.

Εκεί Τού πρόσφεραν - ωσάν σε βασιλιά - δώρα οι Μάγοι, που πεζοπόρησαν από την ανατολή. Εδώ άγγελοι από τον ουρανό φερμένοι Τού πρόσφεραν τη διακονία που πρέπει μόνο σε Θεό. Εκεί τυλίχτηκε μέσα στα σπάργανα και εδώ λύνει με το βάπτισμα τις σειρές των παραπτωμάτων και τα δεσμά της αμαρτίας μας. Εκεί ο βασιλιάς των ουρανών ντύθηκε σαν βασιλική αλουργίδα τον κόσμο, εδώ η πηγή της ζωής ντύνεται ολόγυρα τα ποταμίσια κύματα.

Ελάτε λοιπόν να δείτε παράδοξα θαύματα. Ο Ήλιος της δικαιοσύνης λούζεται στου Ιορδάνη τα νερά. Η φωτιά βουτάει και σμίγει με τα νερά. Και ο Θεός από άνθρωπο αγιάζεται. Σήμερα ολόκληρη η κτίση βροντοφωνάζει και ανυμνεί: «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!!» Συ που έρχεσαι δια της Προνοίας Σου μέσα απ᾿ όλα τα κτίσματά Σου. Συ που συντηρείς το ύψος του στερεώματος και έντεχνα οδηγείς σαν ήμερο άλογο με χαλινάρι την τροχιά του Ήλιου. Συ που βάζεις σε τάξη χωρίς διόλου ν᾿ ανακατεύονται τα πλήθη των αστέρων και μας κερνάς πλούσια αγέρα για να αναπνέουμε ασταμάτητα ζωή.

Συ που ζεσταίνεις και ζωογονείς τη μάννα γη ώστε να μας χαρίζει τους καρπούς της ολοχρονίς. Συ που δαμάζεις και σταματάς την πολυκύμαντη θάλασσα ζώνοντάς την ολόγυρα μ᾿ ένα μικρούτσικο χαλινάρι από αμμοχάλικο. Συ που σπρώχνεις τα νερά από της γης τα σπλάχνα και φτιάχνεις τις πηγές. Συ που καθοδηγείς τις ποταμίσιες όχθες να πορεύονται χωρίς χαμό και περιπλάνηση ως τη θάλασσα.

Τούτα όλα τα θαυμάσια αναλογιζόμαστε και από τα κατάβαθά μας βγαίνει η κραυγή:

«Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Πες μας λοιπόν, ποιος είναι Αυτός, μακάριε Δαυίδ;

Ο Κύριος και ο Θεός μας που μας φανερώθηκε μ᾿ ανθρώπινη μορφή.

Αλλά δεν το λέει αυτό μόνον ο προφήτης Δαυίδ. Το λέει και ο Απόστολος Παύλος που συμφωνεί μαζί του και διδάσκει: «Μας φανερώθηκε η Χάρη του Θεού που σώζει κάθε άνθρωπο και μας διδάσκει όλους μας». Όχι μερικούς αλλά όλους μας. Σ᾿ όλους, Ιουδαίους και Έλληνες χαρίζει με το βάπτισμα τη σωτηρία και υποδείχνει το σωτήριο αυτό λουτρό σαν ευεργέτημα δοσμένο δωρεάν σε κάθε ανθρώπινη ψυχή που το ζητάει.

Ελάτε να δείτε πρωτόγνωρο κατακλυσμό, πολύ μεγαλύτερο και δυνατότερο απ᾿ εκείνον που γίνηκε την εποχή του Νώε. Εκεί το νερό έπνιξε τους ανθρώπους και εδώ το νερό του βαπτίσματος, κείνους που είχαν πεθάνει πνευματικά ξαναζωντάνεψε, με τη δύναμη του Θεού που σήμερα βαπτίστηκε.

Εκεί ο Νώε έφτιαξε κιβωτό στέρεα από ξύλα και εδώ ο Χριστός ο νοητός Νώε, προσέλαβε από την άφθορο παρθένο Μαρία την κιβωτό του σώματος. Εκεί ο Νώε άλειψε την κιβωτό εξωτερικά με άσφαλτο πίσσα. Εδώ ο Χριστός δυνάμωσε και περιφρούρησε την κιβωτό του σώματος με το χρίσμα της πίστεως. Εκεί περιστερά που βάσταζε κλαδί ελιάς προμήνυσε την ευωδία του Δεσπότου Χριστού. Εδώ το Πνεύμα το Άγιον με τη μορφή ολόασπρης περιστεράς παρουσιάστηκε και σ᾿ όλους φανέρωσε τον ελεήμονα Κύριο.

Αλλά με καταπλήττει η υπερβολική ταπείνωση του Κυρίου. Γιατί δεν αρκέστηκε, Αυτός ο γεννημένος τέλειος Υιός από τέλειο Πατέρα, να γεννηθεί και επί γης τέλειο βρέφος από τα σπλάχνα μιας γυναίκας. Δεν αρκέστηκε Εκείνος που είναι σύνθρονος με τον Θεό Πατέρα να λάβει τη μορφή του δούλου αλλά και σαν τον τελευταίο αμαρτωλό προσέρχεται να βαπτισθεί.

Αλλά ας μη γίνει η κοινή για όλους τους ανθρώπους ευεργεσία σκάνδαλο, γι᾿ αυτούς που τούτη την ώρα με ακούνε. Γιατί βαπτίζεται ο Δεσπότης πάντων Χριστός, όχι γιατί έχει ανάγκη από ψυχικό καθαρισμό, αλλά για να οικονομήσει με δύο τρόπους το συμφέρον των ψυχών μας, ώστε και με το νερό να μας δωρίσει την αγιαστική χάρη και να προτρέψει τον καθένα μας να βαπτιστεί.

Καθώς μας λέει ο ιερός Ευαγγελιστής, ήρθε ο Ιησούς από τη Γαλιλαία στον Ιορδάνη όπου βρισκόταν ο Ιωάννης για να βαπτιστεί απ̉ αυτόν. Το τι συνέβηκε τότε αδελφοί μου δεν μπορεί να το χωρέσει νους ανθρώπινος. Γιατί ξεπερνάνε κάθε θέαμα και άκουσμα όσα συνέβηκαν εκεί. Τρέμει ο νους. Χάνεται η λαλιά μη τολμώντας να εξιστορήσει τα ανέκφραστα. 

Γι’ αυτό λοιπόν και όταν είδε ο Ιωάννης τον Δεσπότη μας Χριστό να τον πλησιάζει, με πολύ καρδιοχτύπι, πέφτοντας και αγκαλιάζοντας τα πόδια Του του είπε παρακλητικά: Γιατί βιάζει εμένα τον αδύνατο άνθρωπο ο Παντοδύναμος Θεός μου να κάνω κάτι που ξεπερνάει τις δυνάμεις μου; Δεν είμαι εγώ σε θέση να επιχειρήσω κάτι τέτοιο. Πως να τολμήσω να Σε βαπτίσω; Πότε συνέβηκε να καθαριστεί η φωτιά από το ξερό χορτάρι;

Πότε έπλυνε η λάσπη την πηγή; Πως να βαπτίσω Εσένα τον Κριτή της οικουμένης εγώ ο υπεύθυνος για τόσες αμαρτίες; Πως να Σε βαπτίσω Δέσποτά μου; Δεν βλέπω αμαρτία πάνω Σου. Δεν έχεις πέσει θύμα της κατάρας του προπάτορα Αδάμ. Δεν έχεις καθόλου λερωθεί από την αμαρτία. Γιατί αν και έκλινες ουρανούς και κατέβηκες, τίποτα από τα θελήματα του Θεού Πατέρα δεν παρέβηκες. Τι κάνεις Δέσποτά μου; Γιατί μ᾿ αναγκάζεις να κάνω κάτι που ξεπερνάει τις δυνάμεις μου; Ποτέ και τίποτα δεν τόλμησα να κάνω απ᾿ όλα όσα παροργίζουν την αγαθωσύνη Σου.

Σαν δούλος πιστός, γεμάτος αγάπη και σεβασμό για τον αφέντη του, πρότρεξα και μήνυσα στον κόσμο την παρουσία Σου. Ενώ βρισκόμουνα ακόμη μέσα στην κοιλιά της μάνας μου, δανείστηκα τη γλώσσα της και Θεό του κόσμου Σε κήρυξα. Όλους τους προετοίμασα να Σε δεχθούν, να Σ᾿ απαντήσουν. Πες μου λοιπόν Κύριέ μου, πώς θ᾿ ανεχθεί να δει ο ήλιος τον Παντοκράτορα Θεό έτσι να εξευτελίζεται από την τόλμη ενός δούλου Του και δεν θα ρίξει καυτερές φωτοβολίδες να με κατακάψει, όπως έκανε εκείνους τους καιρούς τους άσωτους Σοδομίτες; Πως θα αντέξει η γη να δει Εκείνον που αγιάζει τους αγγέλους, απέριττα να βαπτίζεται από χέρι ανθρώπου αμαρτωλού και δεν θ᾿ ανοίξει τα σπλάχνα της για να με καταπιεί, όπως έκανε τον Αβειρών και τον Δαθάν;

Πως να βαπτίσω Δέσποτά μου Εσένα που δεν μολύνθηκες από της φυσικής γέννησης το λέρωμα; «Εξ ασπόρου γαστρός, άσπορος προήλθε καρπός». Πως λοιπόν εγώ ο χιλιολερωμένος από την αμαρτία άνθρωπος να αγνίσω τον Θεό; Θεό αναμάρτητο;

Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από Σένα και Συ έρχεσαι σε μένα; Μ᾿ έστειλες να βαπτίζω, Κύριέ μου, και δεν παράκουσα την εντολή Σου. Προέτρεπα όλους προς το βάπτισμα και τους έλεγα: «Ομολογήστε ενώπιον του Κυρίου τις αμαρτίες σας, γιατί Αυτός είναι ο μόνος αγαθός. Αυτός που έρχεται πίσω μου δεν είναι βλοσυρός και αυστηρός. Είναι αγαθός και Υιός Πατέρα Αγαθού. Δεν φέρεται για λίγο μονάχα μ᾿ αγαθοσύνη και ύστερα αλλάζει διάθεση για τον αμαρτωλό άνθρωπο, αλλά το έλεός Του μένει εις τον αιώνα. Και επειδή το έλεός Του είναι αμέτρητο γι᾿ αυτό και οι ουράνιες δυνάμεις ανυμνώντας Τού έλεγαν:

«Ευλογημένος Συ που έρχεσαι στο όνομα του Κυρίου». Ο Κύριος και ο Θεός μας μας φανερώθηκε. Μας φανερώθηκε ο Ήλιος της δικαιοσύνης και διέλυσε το σκοτάδι της άγνοιας που μας περιέλουζε. Μας φανερώθηκε ο ουράνιος τσοπάνης και έδιωξε από το κοπάδι των παιδιών Του τους λύκους του διαβόλου. Μας φανερώθηκε ο Μονογενής Υιός του Πατρός και χάρισε με το βάπτισμα την υιοθεσία στους πιστούς. Μας φανερώθηκε η ζωή ολόκληρου του κόσμου και με το θάνατό Του θανάτωσε τον θάνατο ως αθάνατος και αξίωσε να ζήσουν ζωή αθάνατη, εκείνοι που είχαν πέσει στη φθορά και στο θάνατο.

Αλλά ενώ γίνονταν όλα αυτά, ο Θεός Πατέρας αγαλλώμενος με την υπερβολική ταπείνωση του Υιού, ανοίγει διάπλατα τις πύλες του ουρανού και με βροντερή φωνή ξεχειλισμένη από αισθήματα που πλημμυρίζουνε μια πατρική καρδιά, ανακράζει: «Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός». Και για να μην μπερδευτεί ο νους όσων ακούγανε όλα τούτα - αν είναι δηλαδή Υιός ο Βαπτιστής ή ο Χριστός- έρχεται το Άγιον Πνεύμα, σαν άσπρο περιστέρι και δείχνει Εκείνον που βαπτιζόταν και που ο Θεός Πατέρας τον μαρτυρούσε στους ανθρώπους σαν μονογενή Υιό Του. Σ᾿ Αυτόν πρέπει η δόξα, το κράτος, η τιμή και η προσκύνηση σήμερα και πάντοτε και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Λόγος εις τα Άγια Θεοφάνεια

Αγίου Πρόκλου Πατριάρχη Κων/πόλεως

Πηγή: Προφήτης Ηλίας