Ο Μοναχισμός και οι Πατέρες. Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της Ορθοδοξίας. ~ πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός

Ο Μοναχισμός και οι Πατέρες

Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της ορθοδοξίας.

πρωτοπρ. πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός

Ο μοναχισμός ως θεμέλιο της εκκλησιαστικής και της κοινωνικής ζωής.

Ο μοναχισμός διασώζει τον αυθεντικό χριστιανισμό και τον τύπο της Εκκλησίας. Ό,τι ήταν η Εκκλησία μετά την Πεντηκοστή αμέσως. Στα Ιεροσόλυμα και στα πνευματικά ήσαν αφοσιωμένοι στην κλάση του άρτου, στην Θεία Ευχαριστία, στο κήρυγμα, στις προσευχές, δηλαδή στη Θεία Λατρεία, αλλά έχουν και την κοινωνία. 

Κοινωνία είναι το μοίρασμα των αγαθών. Από κει βγήκε και ο όρος κομμουνισμός: "Ην αυτοίς άπαντα κοινά." Ο Μάρξ ο καημένος τα μάθαινε στα Τριβ, στα Τρέβιρα άλλοτε Γαλλίας και άλλοτε Γερμανίας και έλεγε: "erant illis omnia communia" (=ην αυτοίς άπαντα κοινά). Από το επίθετο communis,-is,-e (=κοινός, -ή, -ό). 

Από κει βγήκε ο όρος communism (=κομμουνισμός), στο μανιφέστο του 1848. Όλα κλεμμένα είναι. Αλλά αφού εμείς τα πετάξαμε...

Και το τραγικό είναι ότι μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, είχαμε πρόσωπα του Σώματος του Χριστού. Στα μοναστήρια έχουμε τον οικονόμο ή τον σακελλίωνα (= αυτός που επόπτευε την "σακέλλην", δηλαδή την φύλαξη της Μονής). Ασχολείται με τα οικονομικά, με την τροφοδοσία του μοναστηριού. Δεν τρώνε κοτολέτες και μπριζόλες και λοιπά, όχι. Αλλά τα λάχανα, τις ντομάτες, αυτά που καλλιεργούν, υπάρχουν και για τους μοναχούς, αλλά και για όλον τον κόσμο. 

Γι' αυτό λέγω πολλές φορές σε μοναχούς αγιορείτες, φίλους μου, και σεβαστά πρόσωπα, και το λέω μεταξύ αστείου και σοβαρού, εσείς δεν θα μείνετε νηστικοί, εκτός κι αν κάνετε κι εσείς νηστεία. Η νηστεία επιλέγεται, δεν επιβάλλεται: "Κάμε νηστεία"... Όπως μας κάνουν οι πολιτικοί ε;.. Μας λένε: "Δεν θα πάρετε μισθό, δεν θα φάτε κτλ."... Όχι αυτό είναι δαιμονικό. Θα πάρω αυτό που μου αρμόζει σύμφωνα με την νομοθεσία. Τι θα το κάνω εγώ, αυτό είναι άλλο θέμα. Εγώ μπορεί να το μοιράζω στον κόσμο, και εγώ να μην φάω τίποτα...

Οπότε λοιπόν, το μοναστήρι είναι τύπος και στα κοινωνικά θέματα. Εε, είχαμε μάθει οι κοινωνικές ανάγκες, χωρίς τίτλους κλπ., να εξυπηρετούνται από τα πρόσωπα του εκκλησιαστικού σώματος. Άλλος ο κληρικός και άλλος ο πνευματικός πατέρας και άλλο οι κοινωνικοί εργάτες του σώματος. Οι δημογέροντες, οι προεστοί κλπ. Πάντα οι κληρικοί είναι στα πνευματικά. 

Ξέρετε, το παπικό ότι ο παπάς παίρνει την εξουσία για να φτάσει να γίνει πάπας, δεν υπάρχει σε μας. Δόξα τω Θεώ, μέχρι σήμερα. Λαθραίως μπορεί να εισέρχεται στη ζωή της εκκλησίας, αλλά δεν είναι ορθοδοξία. Δεν το κάναμε δόγμα πίστεως. 

Γι' αυτό τούς λέμε παπικούς, δεν είναι βρισιά. Χωρίς πάπα δεν υπάρχουν οι άνθρωποι. Εάν τούς πεις ότι ο πάπας είναι ένας κοινός επίσκοπος, δηλαδή όπως είναι όλοι οι άλλοι, δεν θα ευχαριστηθούν. Οπότε λοιπόν, όταν έγινε το ελληνικό κράτος, ήρθαν πρόσωπα από το εξωτερικό, κυρίως από τη Δύση, - μασώνοι, μετά θα εμφανιστούν μαρξιστές κλπ. - οι οποίοι παίρνουν στα χέρια τους το έργο των επτά, που μετά ονομάστηκαν διάκονοι. Επτά είναι στις Πράξεις, δεν είναι διάφοροι... Κάθε λειτούργημα στην εκκλησία δέχεται ή λειτουργία ή διακονία.

Ο μοναχισμός ως θεμέλιο της πολιτικής ζωής.

Στην πολιτική ζωή, με την αριστοτελική σημασία του όρου, υπάρχει η πολιτική διακονία, που είναι η οργάνωση της πόλεως, της ομάδος, της κοινότητος. Εκεί λοιπόν, αυτή η οργάνωση, έχει πρόσωπα που είναι διάκονοι με έναν άλλον τρόπο. Η πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος το 691 μ.Χ. ονομάζει το έργο αυτό υπουργία. Με γιώτα η υπουργία. Γι' αυτό λέμε υπουργός σε κάποιον. Υπουργός σημαίνει υπηρέτης του σώματος. Αυτό θα πει και στα ελληνικά η λέξη "υπό έργον εμ' αυτόν τίθημι" και σημαίνει γίνομαι υπηρέτης του συνόλου. 

Κάποτε ήταν ένα πρόσωπο πολιτικό, το οποίο μιλούσε πολύ υπεροπτικά. Και σε μία συζήτηση, Θεός σχωρέσ' τον, του λέγω το εξής: "Χαίρω που είστε υπηρέτης του λαού". Και μου λέγει: "Να μάθετε πώς μιλείτε πάτερ". Λέω: "Και σεις να μάθετε γράμματα". Διότι η λέξη υπουργία στα ελληνικά σημαίνει υπηρεσία, διακονία. Τα πόδια του λαού πλένετε. Αυτή πρέπει να είναι η συνείδηση. 

Όπως εμείς οι ιερείς, πνευματικοί κλπ. τα πόδια του λαού πλένουμε. Το έργον του Χριστού ενώπιον των ανθρώπων. Λέει: "Νίπτει τους πόδας των μαθητών του". Για να δώσει υπόδειγμα, όπως λέει. Αυτά τα έχουμε χάσει...

Η επιστροφή στους Πατέρες.

Ζούμε έναν οιονεί (=κάτι σαν) ειδωλολατρικό, θρησκευτικό χριστιανισμό, που εξαντλούμαστε σε εξωτερικούς τύπους, στην επιφάνεια και χάσαμε την ουσία. Επιστροφή δυναμικά στους Πατέρες. Χωρίς αγίους πατέρες και μητέρες, που είναι οι άγιοί μας, οι προφήτες της παλαιάς διαθήκης, οι απόστολοι, οι άγιοι όλων των αιώνων και μαζί και οι μητέρες. Είναι οι πνευματικοί μας οδηγοί προς τον Χριστό. Επομένως, χρειάζεται επιστροφή στους Πατέρες. Χωρίς αγίους, δεν υπάρχει χριστιανισμός. διότι αυτοί είναι οι όντως Χριστιανοί. 

Τώρα στα βαθιά γεράματα έχω μάθει να λέω το εξής: Έχω τη συνείδηση ότι δεν είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος ούτε μπορώ να οδηγήσω κάποιον στον εαυτό μου, - άπαγε της βλασφημίας! - αλλά στρέφω όλους προς τους αγίους, που είναι οι αυθεντικοί ορθόδοξοι.

Και δια των αγίων βρίσκουμε τον αληθινό Χριστό της Παραδόσεώς μας. Ξεφεύγουμε από τις αιρέσεις, ξεφεύγουμε από τις πλάνες. Αυτά γίνονται όλα δια των αγίων. Επομένως όσο περισσότερο συνδεόμαστε με τους αγίους, τόσο καλύτεροι ορθόδοξοι γινόμαστε. Αν δεν προχωρήσουμε σε αυτό... Σήμερα, μου λένε μαθητές μου, που είναι και νεότερα παιδιά: "Πώς θα γίνουμε ορθόδοξοι". Και τους λέω: 

"Αρχίσετε να μελετάτε καλά, ένα-ένα τα έργα του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου, που αναμοχλεύει και φέρνει στην επιφάνεια όλη την ορθοδοξία. Την πατερική και αποστολική και προφητική παράδοση. Θα αποκτήσετε έτσι, συνείδηση, φρόνημα και δεύτερον θα αποκτήσετε αυτομάτως, μπορώ να πω, γλώσσα ορθόδοξη".

Ξέρετε πόσες φορές σε διαλόγους, σε συνέδρια κτλπ. έρχονται πράγματα και σε μένα και σε άλλους καλύτερα, τα οποία όλα διαπιστώνεται μετά ότι είναι πατερικά. Ερωτούσα τον πατέρα Ιωάννη τον Ρωμανίδη, - αιωνία του η μνήμη - τον μεγαλύτερο ορθόδοξο δογματολόγο του εικοστού αιώνος και φωτιστή μας, γιατί μάς επαναφέρει στη γραμμή των Πατέρων, και του λέγω: "Πάτερ Ιωάννη, πώς γίνεται αυτό που λέμε να αποδεικνύεται πως είναι Μέγας Βασίλειος;" και μου απαντάει: 

"Γιατί γινόμαστε και εμείς πατέρες δια της μελέτης των αγίων Πατέρων". Αυτή λοιπόν είναι η οδός. Η μόνη οδός. Και γι' αυτό έλεγε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Ὀρθοδοξία εἶναι τό μή πρός τούς Πατέρας ἀμφισβητεῖν».

Μαθαίνουμε όταν μπαίνουμε στον χριστιανισμό δια του βαπτίσματος, ότι αυτό είναι το άνοιγμα της πόρτας. Ξέρουμε ότι από κει πρέπει να φτάσουμε στο ενδότερον που είναι η Πεντηκοστή. Πεντηκοστή είναι η θέωση του ανθρώπου. Ακολουθούμε λοιπόν, μια πορεία. Μπορεί και να μείνει κανείς στο κατώφλι (= στην είσοδο ή στη μέση), αλλά αν δεν ανοίξει η πόρτα, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε προς την Πεντηκοστή. Επομένως, χρειάζεται αυτή η προσπάθεια, το άνοιγμα της πόρτας.

Η εν Χριστώ ζωή.

Πώς γίνεται όμως η συνέχεια; Η συνέχεια γίνεται δια της συνεχείας της εν Χριστώ ζωής. Το παιδί ή ο μεγάλος - έχουμε και μεγάλους που βαπτίζονται ακόμη και σήμερα, εννοώ ετεροδόξους κλπ., αλλοθρήσκους που γίνονται χριστιανοί δια της κατηχήσεως και της μυήσεως στην εν Χριστώ ζωή - το παιδί λοιπόν ή ο νεοβαπτισθείς οποιασδήποτε ηλικίας εντάσσεται σε έναν τρόπο ζωής. Που είναι: Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. Μαθαίνει δηλαδή να υποπιάζει το σώμα του και να το ταλαιπωρεί. Με ποιαν έννοια; Για να το κάμει ευκολοκυβέρνητο. 

(«Ὑποπιάζω μου τό σῶμα καί δουλαγωγῶ», έλεγε ο Παύλος, «μήποτε ἄλλοις κηρύξας ἐγώ αὐτός ἀδόκιμος γένωμαι».)

Το σώμα μας, όπως έλεγε κι ο Πλάτων, είναι το ζώο επί του οποίου η ψυχή γίνεται αναβάτης. Το σώμα λοιπόν, φέρει την σφραγίδα της πτώσεως και της αποστασίας. Λέγει ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους, - είναι τρομερό αυτό που λέγει: "Ταλαίπωρος εγώ ο άνθρωπος, οὐ γὰρ ὃ θέλω ποιῶ ἀγαθόν, ἀλλ᾿ ὃ οὐ θέλω κακὸν τοῦτο πράσσω." 

Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι ο άνθρωπος πρέπει να τιθασεύσει την επαναστατημένη φύση του. Που είναι και η ψυχή, γιατί αυτή φταίει (το σώμα τι να φταίει το καημένο, εντολές δέχεται) και το σώμα. Ψυχή και σώμα. Πρέπει να υπερβούμε τα ένστικτά μας. 

Ξέρετε, ο θρησκευτικός άνθρωπος ενεργεί ενστικτωδώς. Δεν έχει τιθασεύσει τα ένστικτα. Όχι να τα καταργήσει. Αλίμονο, αν καταργήσουμε το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, γινόμαστε ανορεκτικοί και πεθαίνουμε. Κι αυτό είναι δυστυχία. Το ίδιο το ένστικτο της αναπαραγωγής. Διότι πώς θα αναπαραχθούμε, πώς θα συνεχιστεί η δημιουργία του Θεού μέσα από την οικογένεια; Έχει συγκεκριμένο σκοπό. 

Τα ένστικτα όμως στην κατάσταση της πτώσεως έχουνε γίνει τύραννοι του ανθρώπου και θηρία. Έχουμε αυτό που έλεγε κάποιος Κουροσάβα νομίζω, αυτοκρατορία των ενστίκτων. Τα ένστικτα λοιπόν γίνονται αυτοκρατορικοί άρχοντες που καταπιέζουν τον άνθρωπο. 

Πρέπει ο άνθρωπος με τον αγώνα. Γιατί νηστεύουμε; Για να τιθασεύσουμε την σάρκα. Γιατί προσευχόμεθα; Κι εμμένουμε στην προσευχή για να καθοδηγήσουμε την ψυχή για να βρει το δρόμο της. Οπότε δια της τιθασεύσεως των ενστίκτων αυτο-συνειδήσεως και αναπαραγωγής, ισορροπεί ο άνθρωπος και τότε επανέρχεται στο κατ' εικόνα. Όπου δηλαδή επλάσθει, που είχε μια ισορροπία. Δεν τρώμε για να ηδονιστούμε τρώγοντες, αλλά για να ζήσουμε. 

Επομένως γι'αυτό ο παππουλάκος που λέμε - ο παππουλάκος της Πελοππονήσου, Θεός σχωρέσ' τον, ήταν μια ωραία μορφή, δεν είναι άγιος, μην αγιοποιούμε τον οιονδήποτε. Ο Θεός μας αποδεικνύει ποιος είναι άγιος. Αυτός τις ημέρες νηστείας, αυστηρής νηστείας, Μεγάλη εβδομάδα, τι έτρωγε; Τρία σύκα καλαματιανά ξηρά. Ένα το πρωί, ένα το μεσημέρι, ένα το βράδυ. 

Όταν το είπα σε κάποιον καθηγητή πανεπιστημίου, πνευματικό μου παιδί, γιατρό, μου είπε: "Κι όμως ήξερε πόσες θερμίδες χρειάζεται ο άνθρωπος για να διατηρηθεί στη ζωή. Δεν πρόσθετε βάρος στο σώμα του, όπως εμείς. Και γω έχασα κιλά, αλλά ήμουν παχύτερος. Επομένως, πρόσθετα βάρος και ντρέπομαι για τον εαυτό μου, διότι έτρωγα παραπάνω από ό,τι χρειάζεται. Τώρα έμαθα κάπως να μαζεύομαι, που η ηλικία μού επιβάλλει να είμαι συντηρητικός σε όλα και στο θέμα της διατροφής. 

Λοιπόν, νηστεία, τιθάσευση των ενστίκτων, αγρυπνία, παράδοση του ανθρώπου στο θέλημα του Θεού. Ξέρετε, συνεχώς λέγω: "Θεέ μου αξίωσέ με να φύγω από τον κόσμο με καθαρή καρδιά. Για να μπορέσει να συνεχιστεί ο φωτισμός και η θέωση στην άλλη ζωή. Συνεχίζεται. Στην δευτέρα παρουσία τι λέμε στο μνημόσυνο; "Μετά των αγίων ανάπαυσον Χριστέ". Να έρθει μαζί με όλους τους αγίους. 

Μετάνοια δεν υπάρχει στην μετά θάνατον ζωή. Μου λένε κάποιοι: "Άρα υπάρχει". Όχι. Μετάνοια δεν υπάρχει. Ό,τι κάνουμε το κάνουμε εδώ. Λοιπόν είναι: Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. 

Η εντατικοποίηση της σχέσεώς μας με τον Χριστό. Συνεχώς να τρεφόμεθα με το φως του Χριστού. Είτε μελετώντας την αγία γραφή και τους Πατέρες είτε προσευχόμεθα, με την λατρεία δηλαδή, συνεχώς τρέφουμε τον εαυτό μας με την χάρη του Θεού. Και τελικά γεμίζει ο άνθρωπος άκτιστη χάρη και τότε ο άνθρωπος γίνεται ναός του αγίου Πνεύματος...

Ο Μοναχισμός και οι Πατέρες

Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της ορθοδοξίας.

πρωτοπρ. πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός

Για την απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του πατρός 

Γεωργίου Λαμπρινή Παπαποστόλου 

για Λόγος Φωτός.